MEER GELD VOOR KLEINE GEMEENTEN EN MINDER VOOR ANTWERPEN EN GENT? DIT ZOU EEN HERVORMING VAN HET GEMEENTEFONDS BETEKENEN

Het Gemeentefonds verdeelt ruim 3 miljard euro onder de Vlaamse steden en gemeenten. 41 procent daarvan gaat automatisch naar een aantal grotere steden en kustgemeenten, vooral naar Antwerpen en Gent. Die twee steden krijgen samen 30 procent van het fonds, in 2023 goed voor 918 miljoen euro.

Het andere geld wordt verdeeld op basis van hoe arm of rijk een gemeente is, of er bijvoorbeeld veel studenten zijn, het aantal werklozen en leefloners. Gemeenten die meer open ruimte hebben krijgen ook meer middelen als stimulans om niet alles vol te bouwen. 

Bekijk hieronder hoeveel jouw gemeente per inwoner krijgt.

Noot: het bedrag per inwoner werd berekend op basis van de meest recente inwonersaantallen, die van 2023.

Vooral het systeem van de voorafnames voor grote steden en kustgemeenten krijgt kritiek van kleinere gemeenten. De UGent en KU Leuven berekenden nu wat de impact zou zijn als dat systeem wordt hervormd. De universiteiten bekeken 27 mogelijke, nieuwe verdeelsleutels van het fonds. In de meeste gevallen verdwijnen daarbij de voorafnames, of worden ze hervormd. 

Minder geld voor grote steden?

In 18 van die 27 scenario's krijgen gemeenten in grootstedelijk gebied minder geld. Ook de regionale steden delen vaak in de klappen. Voor de meerderheid van de scenario's gaan de plattelandsgemeenten en de "regionaal stedelijke stadsrand" (gemeenten als Vilvoorde) erop vooruit.

Tenminste, dat geldt voor hervormingen die budgetneutraal zijn. Het geld uit het Gemeentefonds wordt daarbij gewoon anders verdeeld. Een andere optie is om ervoor te zorgen dat geen enkele gemeente erop achteruit gaat. Voor elke mogelijke hervorming berekenden de universiteiten hoeveel zo'n "status quo"-scenario zou kosten. Soms gaat dat om meer dan 500 miljoen euro. 

Scenario' s voor volgende regering

De studie moet vooral een objectieve basis vormen voor de komende Vlaamse regeringsonderhandelingen. "De discussie kan nu op basis van cijfers en berekeningen gebeuren", zegt minister van Binnenlands Bestuur Gwendolyn Rutten (Open VLD). 

Rutten vindt het "moeilijk te verantwoorden" waarom sommige steden wel gebruik kunnen maken van de voorafnames en steden als Ninove en Vilvoorde niet, omdat het geen centrumsteden zijn.

"Gelijke omstandigheden moeten tot gelijke financiering leiden", zegt Rutten. "Vandaag is het meer geen Grootstedenfonds dan een Gemeentefonds", aldus Rutten, die ook titelvoerend burgemeester is in Aarschot. "Dat is een scheefgetrokken situatie", vindt de minister.

Vlaams coalitiepartner CD&V reageert dat de partij het Gemeentefonds wil vergroten, door er andere subsidies voor projecten (987 miljoen euro) aan toe te voegen. In de praktijk zouden kleinere steden en gemeenten dan meer geld krijgen, terwijl de dotatie voor Gent en Antwerpen nagenoeg gelijk blijft, zegt parlementslid Brecht Warnez (CD&V). In het verkiezingsprogramma van de partij staat dat CD&V het systeem van voorafnames wil afschaffen. 

Meer over de verdeling van geld voor gemeenten, ook in Brussel, lees je hier. 

Lees hier de volledige studie van de verschillende universiteiten.

2024-05-07T10:45:30Z dg43tfdfdgfd