EUROPARLEMENT STEMT OVER STRENGERE BEGROTINGSREGELS: WAAROM DIE EEN GROTE IMPACT KUNNEN HEBBEN OP DE VOLGENDE REGERING
1. Nieuwe begrotingsregels, hoezo?
De stemming van vandaag vormt het sluitstuk van een deal die al in februari werd beklonken. Toen raakten de Europese lidstaten en het Europees Parlement het eens om de begrotingsregels voor het eerst sinds het Verdrag van Maastricht in 1992 grondig aan te passen.
Volgens die oorspronkelijke regels mag de maximale schuldgraad van lidstaten de drempel van 60 procent van het bruto binnenlands product (kortweg bbp, de totale waarde van goederen en diensten die een land produceert) niet overschrijden. Het begrotingstekort mag ook maar maximaal 3 procent van het bbp bedragen.
In de praktijk halen heel wat landen - waaronder België - die schuldennorm en de 3 procent-regel niet. Bovendien hebben een reeks extra regels en aanpassingen de begrotingsafspraken er doorheen de jaren niet werkbaarder op gemaakt.
Toen de coronacrisis ervoor zorgde dat Europa de regels even moest lossen, groeide de eensgezindheid dat een grondige hervorming nadien geen overbodige luxe was.
Het uiteindelijke doel van de Europese Commissie: eenvoudigere, duidelijke regels, die ook meer op maat van de lidstaten zijn, zodat ze beter gedragen worden.
2. Wat is er precies aangepast?
Het oorspronkelijke voorstel van de Europese Commissie is, sinds het vorig jarig werd gelanceerd, eigenlijk nog strenger gemaakt. In essentie worden de teugels weer strak aangehaald: de 3 procentnorm en de richtlijn van een schuldgraad van 60 procent van het bbp blijven overeind. Wie daar niet aan voldoet, moet van Europa ingrijpen en een zogenoemd 'referentietraject' van 4 tot 7 jaar volgen.
Wie bijvoorbeeld de 3 procentnorm overschrijdt, moet jaarlijks 0,5 procent van het bbp extra belasten of besparen. België zit zoals gezegd in dat clubje: we hadden in 2023 een tekort van 4,4 procent. Bij ongewijzigd beleid zou dat dit jaar en de komende jaren zelfs nog oplopen, verwacht het Federaal Planbureau.
Ons land heeft bovendien een schuldgraad van 105,2 procent. Zonder grote ingrepen klimt die binnen 5 jaar zelfs naar 117 procent. Om het in het Europese jargon te zeggen: dat is geen "duurzaam pad". Om in een stabielere situatie te geraken, moeten we die schuld nu elk jaar met 1 procentpunt van het bbp verlagen.
Landen die zich niet aan de regels houden, kunnen zich aan strafprocedures en boetes verwachten. Lidstaten krijgen wel iets meer flexibiliteit om de aanpak zelf in te vullen en er is ook onderhandelingsruimte met de Europese Commissie om de inspanningen haalbaar te houden. Ook investeringen, zoals in Defensie of in klimaatinspanningen, kunnen worden gespreid.
3. Hoe gaan we dat voelen?
De nieuwe regels leren 1 ding: de volgende regering(en) in ons land staan voor een enorme sanering. Volgens experten zou de besparing in de komende 7 jaar zo'n 27 miljard euro bedragen, tenminste als we het begrotingstekort tegen 2031 willen terugbrengen naar 1,5 procent, zoals de EU vraagt.
En ja, dat zullen we allemaal voelen, stellen economen. Verwacht je, afhankelijk van de coalities die na 9 juni aan de macht komen, aan besparingen, extra belastingen en/of grootschalige hervormingen.
Herman Matthijs, professor publieke financiën aan de UGent en lid van de Hoge Raad voor Financiën, beschreef dat een tijd geleden als de "met voorsprong grootste besparingsoperatie sinds Jean-Luc Dehaene ons land midden de jaren 90 moest klaarstomen voor de eurozone".
Vakbonden en middenveldorganisaties zien de bui al hangen, zo schreven ze gisteren nog in een opiniestuk in De Standaard, en ze waarschuwen voor de gevolgen. Zo vrezen ze dat Europa zich, in een tijdperk waarin landen als de VS en China fors investeren, opnieuw zal vastrijden in een veel te rigide focus op de begrotingscijfertjes.
Ook vragen ze zich af hoe je met de huidige regels tegelijk onze sociale zekerheid (pensioenen, uitkeringen, gezondheidszorg, ...) kunt rechthouden en de omschakeling naar een duurzamere economie moet financieren.
Volgens hen moeten de nieuwe begrotingsregels daarom terug naar de tekentafel. "In hun huidige vorm leiden ze ons ofwel naar een sociale, ecologische en economische woestenij of zullen ze noodgedwongen losgelaten worden bij de eerste grote hobbel in de weg."
2024-04-23T03:25:09Z dg43tfdfdgfd