CHINESE PRESIDENT XI JINPING BRENGT ZELDZAAM BEZOEK AAN EUROPA, MAAR LANG NIET IEDEREEN ZIT DAAROP TE WACHTEN

Het is 5 jaar geleden dat de Chinese president Xi Jinping nog voet aan wal heeft gezet op het Europese continent. Sinds dat vorige bezoek is er wel veel veranderd. De relatie tussen Europa en de op 1 na grootste economie ter wereld zit in het slop. Zeker sinds de Europese Unie een onderzoek heeft aangekondigd naar de dumpingprijzen waaraan Chinese elektrische wagens verkocht worden op de Europese markt. Volgens Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen zijn ze overgesubsidieerd en wordt de wereldmarkt overspoeld door (te) goedkope Chinese merken.

De Chinezen zijn niet tevreden met dat onderzoek, maar dat is niet de belangrijkste reden waarom ze een bezoek brengen aan Europa, denkt Steffi Weil. Ze is professor internationale betrekkingen aan de Universiteit Antwerpen en aan de Antwerp Management School. In haar vakgebied legt ze zich voornamelijk toe op de mondiale politieke economie met een focus op China.

"Dit keer draait het bezoek veel meer rond machtspolitiek. Daarom wil China vooral werken aan betere relaties met Europese landen." Veel meer dan nieuwe economische afspraken, wil China dus invloed en controle over besluitvormingsprocessen en hulpbronnen in Europa. Daar heeft het Aziatische land op dit moment veel geopolitieke belangen bij.

Cognac met zure nasmaak

Om te beginnen wil China daarom de banden aanhalen met de Franse president Emmanuel Macron, naar eigen zeggen om het politieke vertrouwen, de solidariteit en de samenwerking te verbeteren. Dat zei de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken tijdens een persmoment voorafgaand aan de trip. Over hoe die samenwerking er juist zou uitzien, bleef de woordvoerder eerder op de vlakte.

"Het bezoek van Xi aan Frankrijk stond al een tijdje gepland", weet Steven Decraene, Frankrijkkenner bij VRT NWS. "Het valt samen met de 60e verjaardag van de Chinees-Franse diplomatieke relaties. Tegelijk komt de reis wel op een moeilijk moment. Vorige week heeft de Franse president gezegd dat de Franse markt, maar evengoed de Europese markt, onafhankelijker moet worden van China en van de VS." 

Nochtans zou beter samenwerken met de Chinezen Frankrijk alvast geen windeieren leggen, en dat weet Macron ook. Volgens experten die vertrouwd zijn met het dossier wil Macron Chinese investeringen voor een batterijfabriek voor elektrische wagens binnenhalen. Al zou de belangrijkste focus van de gesprekken wel elders liggen.

Zo is de kans erg groot dat er ook over de oorlog in Oekraïne zal gesproken worden. China beweert dan wel zich neutraal op te stellen in het conflict, tot op vandaag heeft het land zich nog niet uitgesproken tegen het oorlogsgeweld in Oekraïne. Zowel Xi als zijn Russische ambtgenoot Poetin hebben verkondigd dat ze "een verregaande relatie hebben". Poetin noemt Xi zelfs "zijn goede vriend".

"Macron heeft aangekondigd dat hij het met Xi daarover wil hebben", vertelt Weil. "Hij heeft zich in naam van Europa eigenlijk wat opgeworpen als de grote diplomaat, als het op de oorlog in Oekraïne aankomt. Zo wil hij eigenlijk dat China zich lostrekt van Rusland en wat dichter bij Europa komt te staan. Voor Europa is het erg belangrijk dat China rond die oorlog de juiste keuzes maakt."

Daarvoor heeft Macron heus charmeoffensief op poten gezet. De Franse president heeft zijn Chinese collega uitgenodigd voor een intiem etentje. Op het menu staat onder meer een Franse cognac, terwijl net dat drankje onderdeel is van een handelsoorlog(je) tussen China en Frankrijk. Het typisch Franse alcoholische drankje wordt door Peking onderzocht omdat het aan dumpingprijzen op de Chinese markt verkocht zou worden, een zoveelste steekspel tussen Europa en China.

Maar vooral de locatie van het etentje spreekt tot de verbeelding. Zo sleurt Macron Xi mee naar een uithoek van de Pyreneeën, naar een dorpje waar Macron vroeger zijn grootmoeder bezocht. Wil Macron een gevoelige snaar raken? Of is het een bewuste onderhandelingstechniek?

"Die manier van onderhandelen is eigenlijk een beetje typisch Macron", weet Decraene. "Hij heeft dat ook geprobeerd met Poetin, door hem uit te nodigen in Versailles. Hij wist dat Poetin ooit gezegd had dat hij het een prachtig paleis vond en ze zoiets niet hadden in Rusland. Hetzelfde verhaal bij Trump. Hij wist dat de Amerikaanse president hield van militair machtsvertoon, en nam hem mee naar een militair defilé. Macron gebruikt werkelijk alles wat Frankrijk in huis heeft om zijn slag thuis te halen."

Chinees spelletje

Naast de verplichte stop in Frankrijk, houdt de Chinese president ook halt in Servië en Hongarije. De keuze voor die 2 landen lijkt niet toevallig, want beide landen staan ook bekend om de moeilijke relatie die ze hebben met de Europese Unie. Servië heeft al sinds 2012 de status van kandidaat-lidstaat. Zolang het conflict met Kosovo, dat in 2008 afscheurde van Servië, niet opgelost geraakt, lijkt de kans klein dat Servië mag toetreden tot de Unie. Op het gebied van de rechtstaat, democratie en economische ontwikkeling schiet het land nog te kort, vindt de EU. 

Ook Hongarije wordt vaak beschouwd als de slechte leerling van de Europese klas. Zo steekt Hongaars premier Orbán vaak een stok in de wielen bij Europees beleid, zoals bij de wapenleveringen aan Oekraïne of het Europese migratiebeleid. Net daarom is het waarschijnlijk niet toevallig dat Xi Jinping net Orbán en de Servisch president Vučić wil ontmoeten, maar dat geldt evengoed andersom, vertelt Stefan Bos, correspondent in Hongarije. 

"Hongarije beseft dat ze geïsoleerd zijn binnen de Europese Unie. Ze hebben de beloofde miljarden van de Unie nog steeds niet gekregen en dus wil het land nu hun banden aanhalen met China. Het is ook een manier om het Westen onder druk te zetten. Op die manier willen ze tonen dat ze niet afhankelijk zijn van het Westen en dat er nog andere opties voorhanden zijn."

Die economische motieven spelen dus een belangrijke rol bij de Chinees-Servisch-Hongaarse relaties. "Denk maar aan de Nieuwe Zijderoute van China die voor beide landen erg belangrijk is. Zo komt er een nieuwe treinverbinding van 350 kilometer tussen Hongarije en Servië, die mede met de steun van China werd aangelegd."

"Of denk maar aan de grote batterijfabrieken in het oosten van het land." En begin dit jaar heeft BYD, de grootste fabrikant van Chinese elektrische auto’s, aangekondigd dat het een fabriek zal bouwen in Hongarije. "Ook daarover zal Hongarije zijn economische banden willen aanhalen", concludeert Bos. 

Wat is de Nieuwe Zijderoute?

De "Nieuwe Zijderoute" is een ambitieus en grootschalig project dat officieel bekend staat als het "Belt and Road Initiative" (BRI) of het "One Belt, One Road" (OBOR) initiatief. Het wordt geleid door de Chinese regering en heeft tot doel de economische integratie en connectiviteit tussen China en verschillende delen van Azië, Europa, Afrika en zelfs sommige delen van Zuid-Amerika, over land en over zee, te bevorderen. 

Met argusogen gevolgd

In Servië en Hongarije staan ze dan wel te popelen op de Chinese president te ontvangen, de rest van Europa houdt het hele bezoek toch met argusogen in de gaten. 

"Het bezoek van Xi is een stap in de goede richting, maar ze reiken Europa zeker niet de hand", duidt professor Steffi Weil. "Het is een manier om de Europese Unie onder druk te zetten en te ondermijnen, en dat doen ze al lang. Op die manier wil China bewijzen dat Europa de Oost-Europese landen verwaarloost, terwijl Peking dat niet doet, of dat moet toch blijken uit de Chinese steun voor de Nieuwe Zijderoute.

Bovenal wil China in de verf zetten dat niet alle Europese landen met dezelfde stem spreken. Ook volgens Zsuzsa Anna Ferenczy, een experte op gebied van de relatie tussen Europa en China aan de National Dong Hwa universiteit in Taiwan, is dat vooral de reden voor de tussenstop in Servië en Hongarije. "Het is een kans om de twistpunten tussen EU-lidstaten te vergroten", concludeert ze.

2024-05-05T04:07:18Z dg43tfdfdgfd